در روزگاری که ما در ان به سر می بریم به عصر انفجار اطلاعات شهرت یافته است . بدنبال پیشرفتهای عظیمی که در تمامی عرصه ها بوجود آمده ، روش تحقیق و پژوهش نیز متحول و کامل شده است . حتی می توان گفت: روزگار فعلی ، عصر ظهور روشهای نوین در عرصه تحقیق و پژوهش است .

ابزارها و وسایل پیشرفته بخصوص کامپیوترهای نوین پا به عرصه ظهور گذاشته اند و در نتیجه تغییراتی جدی و اساسی بسیاری از دانشها و کیفیت مطالعه و تحقیق در هر یک از آنها پدید آورده اند بدین ترتیب متد ها و روشهای تحقیق دچار تحولات چشو گیری شده است .

برای انجام تحقیق و پژوهش در عصر انفجار اطلاعات به روشها ، ابزار و امکانات نوینی نیازمندیم باید اعتراف کرد یکی از عوامل پیشرفت کشورهای پیشرفته دنیا ، باز نگری جدی در پیدایش و کاربرد ابزاروروشهای تحقیقاتی است .

نظامهای آموزشی در کشورهای مختلف ، بخشی از نظام کلی هر جامعه محسوب می شوند و اگر متناسب با نیازهای واقعی جامعه شکل بگیرند ، نسل جدید را در رسیدن به اهداف بلند جامعه یاری خواهند کرد ، این امر نیازمند شناختهای علمی از وضعیت جامعه ، همچنین تشخیص ظرفیت های نسل آینده است و شناسایی واقعی جامعه و ظرفیت سنجی آن جز از طریق تحقیق و پژوهش میسر نیست .

در نظامهای آموزشی موفق نقش معلمین است که بعنوان هدایتگر و راهنما پژوهش را به دانش آموزان خود بیاموزد . در سیستم های آموزشی موفق ، خروجی سیستم ، پژوهشگرانی هستند که در اثر آشنایی با روشهای پژوهش و بوسیله جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات ، توانایی تولید نظریه های جدید برای حل مشکلات و توسعه ی کمی و کیفی موضوعی خاص بدست آورده اند .

براساس این دیدگاه ، معلم باید بکوشد تا با شناخت توانمندی ذهنی دانش آموزان ، زمینه های لازم را برای رویارویی آنان با مسائل مختلف فراهم آورد و در نهایت ،روش کشف مجهول و پاسخ به سوال را به آنها بیاموزد.به عبارت دیگر می توان وظیفه اصلی معلم را آموزش مراحل گوناگون کاوشگری نامید که در اثر آن دانش آموزان تبدیل به پژوهشگران و محققانی خواهند شد که برای حل مسائل مختلف ، آمادگی لازم دارند آشنا کردن دانش اموزان با روشهای تحقیق و پژوهش باعث تغییر در نگرش و ارتقای توانایی نسل جدید در کسب مهارت و دانشهای برتر می شود .

در حال حاضر بدلیل آموزش محور بودن نظام تعلیم و تربیت در ایران بسیاری از دانش آموزان حتی مهارت استفاده از کتابهای علمی مرجع را ندارند ، در حالیکه در سیستم پژوهش محور ، استفاده از کتاب های مرجع نخستین ابزار کار محسوب می شود .

همچنین ،نگاه دین اسلام به پژوهش را می‌توان در اهمیت دادن آن به علم و علم آموزی، ارزش حکمت، جایگاه تفکر و تدبر و ترغیب به حل مشکلات و مسائل دنیوی و اخروی یافت. هر یک از این سرفصل‌ها خود چراغی روشن فراروی بشریت برای پژوهش و پاسخگویی به پرسش‌های بی پایان اوست.
بی‌تردید آیات متعدد قرآن کریم در تشویق، بلکه تکلیف به تدبر همچون «افلا یتدبرون» و «افلا تعقلون» و مانند آن و آغاز شدن مهم‌ترین مجامع روایی همچون کافی، با کتاب عقل و جهل و کتاب فضل علم می‌توانند در تبیین جایگاه پژوهش نزد مسلمانان و در آیین مقدس اسلام موثر باشد.